Εθνοσυνελεύσεις και Συντάγματα

«Όσοι αυτόχθονες κάτοικοι της επικρατείας της Ελλάδος
πιστεύουσιν εις Χριστόν εισίν Έλληνες»

Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος, Κόρινθος 1822

Από την έκρηξη της Επανάστασης εμφανής ήταν η ανάγκη της σύστασης κεντρικής διοικητικής αρχής, η οποία θα αναλάμβανε αφενός τον συντονισμό του Αγώνα και αφετέρου την πολιτική και διοικητική οργάνωση των απελευθερωμένων εδαφών.

Προς αυτή την κατεύθυνση, τους τοπικούς και περιφερειακούς αυτοδιοικητικούς οργανισμούς αντικαθιστούν οι Εθνικές Συνελεύσεις, με ευρεία αντιπροσώπευση πληρεξουσίων από τις επαναστατημένες περιοχές. Σε αυτές λαμβάνουν μέρος πρόκριτοι, οπλαρχηγοί, πλοιοκτήτες, εκπρόσωποι του κλήρου, αλλά και Φαναριώτες και διανοούμενοι, συνθέτοντας ένα ετερόκλητο μωσαϊκό.

Από τις εργασίες των Εθνοσυνελεύσεων προέκυψαν τα Συντάγματα εθνικής εμβελείας, επηρεασμένα από τα γαλλικά επαναστατικά Συντάγματα του 1793 και 1795, το αμερικανικό Σύνταγμα του 1787, τη γαλλική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, καθώς και από το συνταγματικό σχεδίασμα του Ρήγα Βελεστινλή (1797) και τα Συντάγματα των Ιονίων Νήσων.

Στη Ζωφόρο της Αίθουσας Τροπαίων εικονίζεται αρχετυπικά η ψήφιση του Προσωρινού Πολιτεύματος της Ελλάδος από την Α΄ Εθνική Συνέλευση, κορυφαία στιγμή της πολιτικής ιστορίας της νεότερης Ελλάδας, που εδραίωσε τον συνταγματισμό ως το θεμελιώδες κριτήριο πολιτικής νομιμότητας. Το εν λόγω Σύνταγμα αναθεωρήθηκε από τη Β΄ Εθνοσυνέλευση του Άστρους ως Νόμος της Επιδαύρου, ενώ τον Μάιο του 1827, η Γ΄ Εθνοσυνέλευση ψήφισε το Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος, το οποίο για πρώτη φορά διακήρυττε την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας. Κατόπιν, με ψήφισμά της εξέλεξε τον Ιωάννη Καποδίστρια ως «Κυβερνήτη της Ελλάδος» για επτά χρόνια.