Page 374 - Αντικρίζοντας την Ελευθερία!

374 ΑΝΤΙΚΡIΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!
ΙΙ.9.8
Νικηφόρος Λύτρας (1832-1904)
Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη, περ. 1873
ελαιογραφία σε μουσαμά, 143 × 109 εκ. Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ, Μέτσοβο
ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΕΡΓΟ, τόσο του ίδιου του ζωγρά- φου όσο και της ελληνικής εικονογραφίας για το 1821, αλλά και γενικότερα της νεοελληνικής ζωγρα- φικής του 19ου αιώνα. Πρόκειται για μία αριστουργη- ματική απεικόνιση γνωστού ιστορικού επεισοδίου του Αγώνα, κατά την περίοδο που ο Νικηφόρος Λύτρας έχει επιστρέψει από το Μόναχο (1865) και δημιουρ- γεί τα σημαντικά έργα του, με τα οποία κατοχυρώνει καλλιτεχνικά τον νεοελληνικό βίο, στις ιστορικές αλλά και στις καθημερινές του στιγμές.
Εδώ μας προσφέρει μία μνημειακή απόδοση των επι- τυχιών του ελληνικού στόλου, με τον Κωνσταντίνο Κανάρη και την ομάδα του να έχουν πυρπολήσει και να απομακρύνονται από την τουρκική ναυαρχίδα κο- ντά στη Χίο (6-7 Ιουνίου 1822). Το φλεγόμενο πλοίο στο βάθος δημιουργεί το απαραίτητο σκηνικό για να δηλωθεί το ιστορικό επεισόδιο. Ο Λύτρας εστιάζει στη βάρκα με τους πέντες ναύτες, στο πρώτο πλά- νο, καθώς κωπηλατούν για να απομακρυνθούν και συγχρόνως πανηγυρίζουν για το ανδραγάνθημά τους. Έχει ενδιαφέρον ότι ο ίδιος ο Κανάρης σύχναζε στο
εργαστήριο του Λύτρα, οπότε ο καλλιτέχνης είχε άμε- σες πληροφορίες για το συμβάν.
Ο ζωγράφος εστιάζει στις σώματα και τις εκφρά- σεις του Κανάρη και των συντρόφων του, που τους αποδίδει με λεπτομέρεια και ρεαλισμό, δίνοντας την ένταση της σκηνής. Οι αντιθετικές κινήσεις των δύο μορφών που υψώνουν τα χέρια τους θριαμβικά με τους υπολοίπους που κωπηλατούν, προσφέρουν στο πρώτο πλάνο ενεργητικό ρυθμό. Τα θερμά χρώματα με τα οποία αποδίδονται οι ανθρώπινες φιγούρες και το φως στη βάρκα και στις φλόγες δημιουργούν μια ομογενοποιημένη χρωματικότητα, που, σε αντίθεση με τις σκούρες επιφάνειες στα νερά της θάλασσας και στο πλοίο, προβάλλει τεχνηέντως τους πυρπολη- τές και το αποτέλεσμα της επιτυχίας τους.
Το έργο παρουσιάστηκε το 1873 στη Διεθνή Έκθεση Βιέννης, όπου και βραβεύτηκε. Κατόπιν, παρουσιάστη- κε στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού το 1878 και στην Έκθεση υπέρ του Ερυθρού Σταυρού, στην Οικία Μελά στην Αθήνα, το 1881.