Page 64 - Αντικρίζοντας την Ελευθερία!

64 ΑΝΤΙΚΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!
I.1.15
Louis-François Cassas (1756-1827)
Άποψη της Αθήνας από το υδραγωγείο του Αδριανού στον Λυκαβηττό, τέλη 18ου αι.
επιχρωματισμένη χαλκογραφία, 52 x 75 εκ.
επιγραφή (τίτλος): VUE D’ATHÈNES (κάτω, στο πλαίσιο) Συλλογή Έργων Τέχνης της Βουλής, αρ. ευρ. 870
ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ από τον Louis- Francois Cassas, ωστόσο ουσιαστικά διαφορετική από τη μεγαλοπρεπή του γενική άποψη της πόλης [αρ. κατ. Ι.1.14].
Από το σύντομο πέρασμά του στην Αθήνα, μαζί με τον παραγγελιοδότη του κόμη Choiseul-Gouffier [αρ. κατ. Ι.1.2] το 1784, ο Cassas φιλοτέχνησε μία σειρά σχεδίων και υδατογραφιών με διάφορα αθηναϊκά μνημεία, ορισμένα από τα οποία δημοσιεύτηκαν επί- σης στο λεύκωμα Grandes vues pittoresques, το 1813. Βεβαίως το συντομότατο χρονικό διάστημα αυτοψί- ας, των δύο ημερών, δεν θα του επέτρεψε άνετη και συστηματική εργασία. Θα πρέπει να υποθέσουμε εκ των υστέρων επεξεργασία με βάση πρόχειρα επί του τόπου σχέδια. Τέτοια έργα του εξέθεσε στα παρισινά Salons το 1804 και 1814.
Η προκείμενη χαρακτική άποψη της Αθήνας, ιδωμένης από τον λόφο του Λυκαβηττού, όπου τα απομεινάρια του αδριάνειου υδραγωγείου, αποκαλύπτει τον τρόπο εργασίας των καλλιτεχνών της περιηγητικής εικονο- γραφίας, βασιζόμεοι σε δάνεια εικαστικά τεκμήρια. Το αριστερό τμήμα του προπύλου που ίστατο άλλοτε στον Λυκαβηττό είχε εντοιχιστεί, το 1778, σε τείχος της πόλης, συγκεκριμένα στην Πύλη της Μπουμπουνί- στρας, που ο κυβερνήτης της Χατζή Αλή Χασεκή είχε παραγγείλει βιαστικά για την εντιμετώπιση επιθέσεων
από Τουρκαλβανούς. Ο Cassas εμφανίζει το μνημείο όπως το γνωρίζουμε από προγενέστερες αποτυ- πώσεις του. Μάλιστα, σε υδατογραφία του Cassas, ευρισκόμενη στο Μουσείο Πόλεως Αθηνών (μελάνι και υδατόχρωμα σε χαρτί, 46,5 × 64,5 εκ., αρ. ευρ. 31), που απεικονίζει το πρόπυλο του υδραγωγείου με φόντο τον Λυκαβηττό, εμφανίζεται και το δεξί τμή- μα του επιστυλίου, στο έδαφος, το οποίο όμως είχε χαθεί εντελώς, αλλά παρουσιάζεται στην ομόθεμη χαλκογραφία που εικονογραφεί το έργο του Julien- David Le Roy Les ruines de plus beaux monuments de la Grèce (Παρίσι 1758). Εδώ ο Cassas έχει επιλέξει την άποψη από το υδραγωγείο – συνήθη τόπο επί- σκεψης των περιηγητών – με θέα προς την πόλη και την Ακρόπολη στο βάθος. Φαίνεται δε ότι και πάλι δεν βασίζεται σε δική του εκ του σύνεγγυς αποτύπωση, αλλά στην ομόθεμη χαλκογραφία που «ανοίγει» τον πρώτο τόμο των James Stuart και Nicholas Revett The Antiquities of Athens (Λονδίνο 1762). Μάλιστα, ο Cassas την έχει εμπλουτίσει με διάσπαρτα spolia δεξιά, ώστε να δώσει έμφαση στον ερειπιογραφικό χαρακτήρα.
Σε κάθε περίπτωση, αποδίδεται η ζωή των κατοίκων της Αθήνας σε σχέση αναφοράς με τις περικαλλείς αρχαιότητες, που αποτελούν τον αντικειμενικό σκοπό της επίσκεψης για τους αρχαιολάτρες περιητητές της εποχής.