Ο αρχιμανδρίτης Νεόφυτος Βάμβας (1776-1855), γεννημένος στη Χίο, το 1808 μετέβη στο Παρίσι, όπου μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Τον Απρίλιο του 1821 βρέθηκε στην Ύδρα, όπου γνώρισε τον Δ. Υψηλάντη, τον οποίο ακολούθησε ως γραμματέας στις μάχες που έδωσε, ενθουσιάζοντας τους αγωνιστές με τις ομιλίες του. Απογοητευμένος εν συνεχεία από τις εμφύλιες διενέξεις, αποφάσισε να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στο εκπαιδευτικό του έργο, διδάσκοντας στην Ιόνιο Ακαδημία, στη Σύρο και τελικά, από το 1837, ως καθηγητής της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών – μάλιστα, αναδείχθηκε και πρύτανης του Αθήνησι Πανεπιστημίου.

Το έργο του Στοιχεία της Φιλοσοφικής Ηθικής αντανακλά το ενδιαφέρον των Νεοελλήνων Διαφωτιστών για την Ηθική, εντεταγμένη στο ευρύτερο πλαίσιο της φιλοσοφίας. Τρία έργα συνεισέφεραν προς αυτή την κατεύθυνση: η  Ηθική του Κωνσταντίνου Κούμα (1843), τα Στοιχεία Ηθικής του Βενιαμίν Λεσβίου και τα Στοιχεία της φιλοσοφικής ηθικής του Νεοφύτου Βάμβα (1853). Ο ορισμός της ηθικής από τον Βάμβα ως επιστήμης των ανθρωπίνων ηθών, που ως σκοπό έχει «την μετά λόγου πράξιν της αρετής», εκκινεί από δύο ηθικές αρχές, τον Θεό και το λογικό. Ενδεικτική των απόψεών του είναι η θεώρηση των ηθικών αρρωστημάτων ως «χειρότερων και πλέον επικινδύνων» από τα σωματικά.