Από την Αρχαιολατρία στον Φιλελληνισμό
Περιστύλιο
«Αγαπώ παντού αυτή την Ελλάδα. Φοράει το χρώμα της καρδιάς μου.
Όπου και να κοιτάξεις είναι θαμμένη μία χαρά»
Friedrich Hölderlin, Υπερίων ή ο ερημίτης στην Ελλάδα, 1797
Tο φαινόμενο του Νεοκλασικισμού από τα μέσα του 18ου αιώνα στρέφει εκ νέου το ενδιαφέρον των περιηγητών στην Ελλάδα της κλασικής αρχαιότητας: αρχαιοδίφες ταξιδιώτες μελετούν κατ’ αυτοψία τα πρότυπα ελληνικά μνημεία, συχνά σε ερειπιώδη κατάσταση, ενώ καλλιτέχνες τα αποτυπώνουν, ρεαλιστικά και φανταστικά, και τα παρουσιάζουν στο ευρωπαϊκό κοινό σε ζωγραφικούς πίνακες, χαρακτικά και εικονογραφημένες εκδόσεις.
Παράλληλα, γνωστοποιούν στη Δύση την κατάσταση στον ελληνικό χώρο και διατυπώνουν το αίτημα της ελευθερίας των Ελλήνων, ως συνεχιστών των ενδόξων προγόνων τους. Υπό αυτή την έννοια, η αρχαιολατρία θα αποτελέσει ένα πρώιμο στάδιο Φιλελληνισμού, βασισμένου στην κλασική ευρωπαϊκή παιδεία και στην ελληνολατρία.
Πλησιάζοντας προς την ελληνική εθνεγερσία, οι περιηγητές πυκνώνουν, προερχόμενοι από όλο και περισσότερες χώρες, το ίδιο και οι εκδόσεις τους, ενώ οι σύγχρονοί τους χριστιανοί Έλληνες, που διαβιούν υπό τον οθωμανικό ζυγό, καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερο τμήμα στις απεικονίσεις και τις περιγραφές της Ελλάδας. Στις αρχές πια του 19ου αιώνα, επιδραστικοί συγγραφείς (όπως ο Βύρων και ο Σατωβριάνδος), αυτόπτες της ελληνικής πραγματικότητας, θέτουν ξεκάθαρα το ζήτημα της απελευθέρωσης των Ελλήνων.
