Page 282 - Αντικρίζοντας την Ελευθερία!
P. 282
Karl Georg Anton Graeb
(1816-1884)
Φανταστική ανάπλαση
της αρχαίας Αθήνας υδατογραφία, 19 x 44 εκ.
Συλλογή Έργων Τέχνης της Βουλής
σιογράφος (1826), ποδήλατον (1889) κ.ά.). Έτσι, συνολικά, τηρουμένων των αναλογιών, η καθιέρωση της καθαρεύουσας κρίθηκε ως «επιτυχία του Διαφωτισμού», ως έντιμος συμβιβασμός σε σχέση με τις ακραίες αρχαϊστικές/αττικιστικές αντιλήψεις.34
Μετά τη δεκαετία του 1850, η ανάμνηση των προεπαναστατικών διενέξεων και η βαθιά πολιτική διάσταση του γλωσσικού ζητήματος, που τελικά δεν σχετιζόταν απλώς με την επιλογή ανάμεσα σε δύο διαφορετικές γλωσσικές μορφές, αλλά δύο αντιτιθέμενες θεωρήσεις για την ατομική και τη συλλογική ζωή, αναζωπυρώ- νονται. Ακολουθεί η πολεμική φάση του γλωσσικού ζητήματος.
Ο οραματιστής Ρήγας γράφει στο άρθρο 53 του Συντάγματός του, που προοριζόταν ως καταστατικός χάρτης της πρώτης ελληνικής δημοκρατίας: «Όλοι οι νόμοι και αι προσταγαί (‘τα διατάγματα) γίνονται εις την απλήν των Ελλήνων γλώσσαν ως πλέον ευκατάληπτον και εύκολον να σπουδασθή από όλα τα εις το βασίλειον τούτο εμπεριεχόμενα γένη· ομοίως και όλα τα έγγραφα των κρίσεων και των δημοσίων πράξεων».35 Το 1976, μετά από οξείες ιδεολογικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις γύρω από το ζήτημα της γλώσσας, ήρθε τελικά το πλήρωμα του χρόνου και το παράγγελμα του Ρήγα δικαιώθηκε, με τη γλωσσοεκπαιδευτική μεταρρύθμιση που καθιέρωσε τη δημοτική ως επίσημη γλώσσα του κράτους και της εκπαίδευσης, ως κοινό όργανο επικοινωνίας της ελληνόφωνης γλωσσικής κοινότητας.
Σήμερα, διακόσια χρόνια μετά την Επανάσταση του 1821, τα πεδία των μαχών έχουν κοπάσει. Τα ανδραγαθήματα και η αυτοθυσία των αγωνιστών, οι εντάσεις και οι αντιδικίες της εποχής, έχουν περάσει στη σφαίρα της ιστορικής έρευνας. Αυτό που έχει παραμείνει ζωντανό και ακμαίο, εκτός από το αίσθημα βαθιάς ευγνωμοσύνης και υπερηφάνειας για τον Αγώνα των Ελλήνων, είναι η ελληνική γλώσσα. Η γλώσσα που λειτούργησε ως συνεκτικός δεσμός των υποδούλων τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Η γλώσσα στην οποία ιστορήθηκαν τα γεγονότα της Επανάστασης. Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε κι εμείς σήμερα στην καθημερινότητά μας, για να εκφράσουμε τις ιδέες μας, τα συναισθήματά μας. Η γλώσσα των ποιητών και της λογοτεχνίας μας. Η γλώσσα που διδάσκουμε στα σχολεία, που μαθαίνουν οι Έλληνες, αλλά και οι αλλόγλωσσοι που ζουν σήμερα στη χώρα μας. Η γλώσσα στην οποία θα γραφεί η ιστορία της Ελλάδας του μέλλοντος.
34. Bλ. σχετικά Mackridge 2014: 47-48, 210-216.
35. Με τον όρο απλή νοείται η νεότερη ελληνική σε σχέση με αρχαία, την οποία συνήθως ο Ρήγας αποκαλεί ελληνική.
282 ΑΝΤΙΚΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!
