Page 58 - Αντικρίζοντας την Ελευθερία!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
M. Fenaille, État général des tapisseries de la manufacture des Gobelins depuis son origine jusqu’à nos jours 1600-1900, Hachette et Cie, Παρίσι, 1902-1923, τόμ. 2, σελ. 202
Hélène Gasnault «L’Ecole d’Athènes
de la tenture des Chambre du Vatican», στον κατάλογο της έκθεσης Sul Filo di Raffaello, impresa e fortuna nell’arte dell’arazzo, Gallerie nazionali delle Marche, Ουρμπίνο, άνοιξη 2021
(υπό έκδοση)
Morgane Lucquet-Laforgue, «Le rayonnement de Raphaël dans l’art de la tapisserie des Gobelins. A travers les collections du Mobilier national», στον κατάλογο της έκθεσης Sul Filo di Raffaello, impresa e fortuna nell’arte dell’arazzo, Gallerie nazionali delle Marche, Ουρμπίνο, άνοιξη 2021
(υπό έκδοση)
Στην πραγματικότητα, η σύνθεση απεικονίζει την πνευματική και εκλογικευμένη αναζήτηση της αλή- θειας, μιας από τις πτυχές του ανθρωπιστικού πο- λιτισμού της εποχής, που είναι έντονα σφραγισμένη από την ανακάλυψη εκ νέου των αρχαίων κειμένων, ιδιαιτέρως των ελληνικών.
Φιλόσοφοι και σοφοί διανοητές της ελληνικής Αρχαι- ότητας εμφανίζονται απορροφημένοι σε συζήτηση ή αντιπαράθεση, μεταδίδοντας την διδασκαλία τους ή βυθισμένοι σε σκέψη και συλλογισμό. Συγκεντρωμένοι όλοι κάτω από την σκέπη ενός τεράστιου οικοδομή- ματος στην κεντρική προβολή, το οποίο αντανακλά το αρχαίο πρότυπο (και τις καινοτομίες του Bramante για το σχέδιό του για τον Άγιο Πέτρο της Ρώμης). Στο κέντρο, ο Πλάτωνας συζητά με τον Αριστοτέλη, προς τους οποίους συγκλίνουν όλες οι διαγώνιες.
Ο Πλάτωνας, ως γενειοφόρος γέροντας με χαρα- κτηριστικά που θυμίζουν τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, κρατάει το έργο του, τον Τίμαιο, και στρέφεται προς τον ουρανό. Ο Αριστοτέλης, νεότερος, έχει κάτω από το μπράτσο του τα Ηθικά και στρέφει την παλάμη του δεξιού του χεριού προς το έδαφος. Οι εκφραστικές χειρονομίες τους συνοψίζουν με τέλειο τρόπο τις θε- ωρήσεις του φιλοσόφου και του μαθητή: ο πρώτος ατενίζει τα πράγματα από ψηλά, τον κόσμο τον ιδεών, της διανόησης, ο δεύτερος κοιτάζει τα πράγματα από χαμηλά, τον κόσμο του απτού, της επιστήμης.
Πολλές άλλες προσωπικότητες μπορούν να ταυτι- στούν: στο πρώτο επίπεδο ξεκινώντας από τα αρι- στερά, ο Ζήνωνας με ένα παιδί, μετά ο Επίκουρος να διαβάζει, πίσω του, ο νέος άνδρας στα λευκά είναι ο δούκας του Urbino, Francesco della Rovere, ανιψιός του πάπα Ιουλίου Β ́ και σύγχρονος του Ραφαήλ. Ο Πυθαγόρας κάθεται στο πλάι, γράφοντας σε ένα βι- βλίο και πίσω του βρίσκεται ο Αβερρόης, πιο πέρα πιθανόν ο Παρμενίδης. Καθιστός και κατά μέτωπο, σε στάση περισυλλογής, εμφανίζεται ο Ηράκλειτος, στον οποίο ο Ραφαήλ έχει προσδώσει τα χαρακτηριστικά του Μιχαήλ Άγγελου. Προς τα δεξιά, στο μέσον μιας πολυπληθούς ομάδας, ο Ευκλείδης (πίσω από τον οποίο εικάζουμε το πρόσωπο του Bramante) σκύβει για να μετρήσει ένα σχήμα με τον διαβήτη, πιο πίσω, ο Ζωροάστρης παρουσιάζει μια ουράνια σφαίρα και ο Πτολεμαίος τη σφαίρα της γης. Σε δεύτερο επίπεδο, προς τα αριστερά, ο Σωκράτης συνομιλεί με μία ομάδα ανθρώπων, ανάμεσα στους οποίους είναι ο Αλκιβιάδης και ο Ξενοφώντας. Προς το κέντρο, ξαπλωμένος στα σκαλοπάτια, ο Διογένης. Στα δεξιά της σύνθεσης, στην
άκρη, ο ίδιος ο Ραφαήλ, κοντά στον δάσκαλο του, τον ζωγράφο Perugino, κοιτάζει τον θεατή.
Η Ρώμη της ουμανιστικής Αναγέννησης προέρχεται από την Ελλάδα των μεγάλων αρχαίων διανοητών. Ίσως περισσότερο από τη Γαλλία του Μεγάλου Αιώνα του Λουδοβίκου ΙΔ ́, που επεδίωξε πάνω από όλα να αναγάγει μία μεγαλοπρεπή διακόσμηση σε μία ανυ- πέρβλητη τεχνική, να είναι η Γαλλία μετά την Επανά- σταση που παρουσιάζεται ως άξιος κληρονόμος της ελληνο-ρωμαϊκής Αρχαιότητας.
Το διάσημο ιταλικό έργο έγινε γαλλικό με τη μεταφο- ρά του σε τοιχοτάπητα στο εργοστάσιο των Gobelins. Το κύρος της τεχνικής των εξαιρετικών υφαντών, ο καθένας από τους οποίους είχε την ειδικότητά του (κάποιοι ύφαιναν τα κεφάλια, άλλοι τα χέρια, τις κα- ρέκλες ή τα αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά στοιχεία), η μακρά διάρκεια της δημιουργίας, η ποιότητα και λεπτότητα των υλικών που χρησιμοποιούντο (μαλλί και μετάξι και για κάποιες υφάνσεις χρυσά και αργυ- ρά νήματα) συνέτειναν στη μεγάλη φήμη αυτών των δημιουργιών.
Ο παρών τοιχοτάπητας της Σχολής των Αθηνών εί- ναι από το 1979 αναρτημένος στο γραφείο των αναχωρήσεων της Εθνικής Συνέλευσης της Γαλλίας στο μέγαρο de Lassay. Αυτός ο συμβολικός τόπος σηματοδοτεί την αρχή της επίσημης δημοκρατίας δι- ατεταγμένης γύρω από τον πρόεδρο της Συνέλευσης, ο οποίος ξεκινάει από την αίθουσα όπου βρίσκεται ο τοιχοτάπητας για να προσέλθει στο ημικύκλιο της Εθνικής Συνέλευσης, συνοδευόμενος από άγημα της δημοκρατικής Φρουράς. Στο ημικύκλιο, πάνω από το γραφείο του προέδρου, απέναντι από όλα τα μέλη και όλους τους Γάλλους, είναι αναρτημένος ένας άλλος υφαντός πίνακας της Σχολής των Αθηνών, που ανήκει στις συλλογές της εθνικής συλλογής επίπλων.
Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια ο τοιχοτάπη- τάς μας αφήνει αυτόν τον διακεκριμένο τόπο, όπου οι νόμοι εξετάζονται και ψηφίζονται, και ταξιδεύει μέχρι την Ελλάδα, με την ευκαιρία του επετειακού εορτασμού της ανεξαρτησίας της Ελλάδας. Κανένας τοιχοτάπητας των υφάνσεων από τις Αίθουσες του Βατικανού δεν είχε ποτέ δοθεί ως δάνειο και εξαχθεί στην Ελλάδα.
Η παρουσία του τοιχοτάπητα στη χώρα - λίκνο
της δημοκρατίας είναι έκφραση τιμής που αποδίδει η Γαλλία στην Ελλάδα.
Morgane Lucquet-Laforgue
58 ΑΝΤΙΚΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!