Page 35 - Αντικρίζοντας την Ελευθερία!

έχουν περιγραφεί και αποτυπωθεί. Τώρα πια, στο πνεύμα και του Ρομαντισμού, το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων επισκεπτών της Ελλάδας στρέφεται αποφασιστικά και στη σύχγρονή της πραγματικότητα, στους ταλαίπωρους από τον οθωμανικό ζυγό Έλληνες.
Ο Σατωβριάνδος [αρ. κατ. Ι.1.16], στο ολιγοήμερο πέρασμά του το 1806 από την νότια Ελλάδα, καθ’ οδόν προς την Ιερουσαλήμ [αρ. κατ. Ι.1.6], θαυμάζει με τη σειρά του τις αρχαιότητες, αισθάνεται όμως ντροπή και απογοήτεσυη με την παρακμή και τις συνθήκες διαβίωσης των Νεοελλήνων27. Αυτή η εμπει- ρία του θα ενεργοποιηθεί όταν θα ξεσπάσει η Ελληνική Επανάσταση, οπότε θα αναλάβει δράση, πρωτα- γωνιστώντας στο φιλελληνικό κομιτάτο του Παρισιού [αρ. κατ. ΙΙ.8.Γ.8] και παίρνοντας σαφή θέση υπέρ του ελληνικού αιτήματος [αρ. κατ. ΙΙ.8.Γ.7].
Παρομοίως, ο λόρδος Βύρων, στα 1810-11, δεν αφιερώνει τόσο το χρόνο του στις αρχαιότητες, όσο στους ζωντανούς Έλληνες, με τα πάθη και τα δεινά τους. Και ο ίδιος βέβαια εμπνέεται από το αρχαιοελ- ληνικό παρελθόν, γι’ αυτό και θρηνεί την λεηλασία των ελληνικών μνημείων από αρχαιοθήρες όπως ο λόρδος Έλγιν, τον οποίο διαπομπεύει στην Κατάρα της Αθηνάς [αρ. κατ. Ι.1.9]. Συγρόνως όμως θα στρα- φεί στο άμεσο παρόν, με τον ίδιο να αποκτά βιωματικές σχέσεις με τον ελληνικό κόσμο [αρ. κατ. Ι.1.7-8].
Οι περιηγητικές εκδόσεις απεικονίζουν πια όλο και μεγαλύτερες, περισσότερες και σε πιο κεντρική θέση τις φιγούρες των Ελλήνων, με τις οριενταλίστικες φορεσιές και τις εξωτικές συνήθειες, έστω ως αντίστιξη στους δυτικοευρωπαίους περιηγητές, που τους εξηγούν τη δική τους πολιτιστική κληρονομιά [Ι.1.20]. Οι εικονογραφήσεις των ταξιδιών στην Ελλάδα και τα λευκώματα πειρηγητών όπως ο Edward Dodwell28 [αρ. κατ. Ι.1.10, Ι.1.19, Ι.2.28], ο Simone Pomardi29, ο François Pouqueville [αρ. κατ. Ι.1.12] και ο Louis Dupré30, στα πρόθυρα της Ελληνικής Επανάστασης, δεν παραλείπουν μαζί με τα αρχαία μνημεία να απεικονίσουν και τους Νεοέλληνες. Ακόμη κι αν οι ίδιοι δεν γνωρίζουν – σε αντίθεση με τους ξένους αρχαιοδίφες – την ιστορία των μνημείων με τα οποία διαβιούν, η άμεση και καθημερινή επαφή μαζί τους καλλιεργεί μία πρωτεϊκή, τουλάχιστον, ιστορική συνείδηση και συναίσθηση αλλοτινού μεγαλείου, που προετοιμάζει με τη σειρά του την ένοπλη διεκδίκηση του ιστορικού μέλλοντός τους.
Αυτό έχει σίγουρα θεμελιωθεί πάνω στο παρελθόν. Τουλάχιστον για την αντίληψη της κλασικίζουσας Ευρώπης, η νεώτερη Ελλάδα νοείται μόνον ως συνέχεια της αρχαίας. Ακόμη και αν κάτι τέτοιο θεωρηθεί εντελώς κατασκευασμένο ιδεολόγημα, ή έστω υπερβολικό, το σίγουρο είναι ότι βοήθησε αποφασιστικά στην θετική υποδοχή και συνδρομή του ελληνικού Αγώνα από το διεθνές κοινό.
27. Αυγουστίνου 2003, 250 κ.ε.
28. Koutsogiannis 2014, 92 αρ. 20 και 120 αρ. 43-44, Λαγογιάννη-Γεωργακα- ράκου – Κουτσογιάννης 2019, 392 και 402, αρ. 21 και 27 αντιστοίχως.
29. Koutsogiannis 2014, 97 αρ. 27.
30. Koutsogiannis 2014, 101 αρ. 31, Κουτσογιάννης 2015, 122-124.
Ξένοι περιηγητέςαρχαιοδιφούν στα ερείπια του ναού
της Αφροδίτης στα Κύθηρα, εικονογράφηση στο Antoine-Laurent Castellan, Lettres sur la Morée et les Iles de Cérigo, Hydra et Zante, Παρίσι 1808, Βιβλιοθήκη της Βουλής
Η Αρχαιολατρία ως πρώιμος Φιλελληνισμός 35