Page 34 - Αντικρίζοντας την Ελευθερία!

Jean-Denis Barbié du Bocage
Σκηνή θυσίας στην Αρχαία Αθήνα, εικονογράφηση (Recueil de cartes
géographiques, plans, vues et médailles de l’ancienne Grèce) για το έργο του Jean- Jacques Barthélemy, Voyage du jeune Anacharsis en Grèce, Παρίσι 1789
(2η έκδοση), Βιβλιοθήκη της Βουλής [αρ. κατ. Ι.1.3]
22. Αυγουστίνου 2003, 69 κ.ε.
23. Koutsogiannis 2014, 90 αρ. 20.
24. Βλ. ενδεικτικά Κουτσογιάννης 2012, 30, Κουτσογιάννης 2018, 402-405.
25. Κουτσογιάννης 2019.
26. Κουτσογιάννης 2015, 118 κ.ε.
αλλά και εντελώς φανταστικά – όπως ο κυκλοτερής ναός (rotonda) δεξιά. Η σύνθεσή του αυτή συνεχίζει την μακρά παράδοση των παράδοξων συνθέσεων (capricci).
Παρομοίως, στο έργο του ελληνιστή Jean-Jacques Barthélemy, το «Ταξίδι του νέου Ανάχαρση στην Ελλάδα»22 [αρ. κατ. Ι.1.3] που του χάρισε φήμη στην επαναστατική Γαλλία, εμφανίζεται αποκλειστικά η κλασική Αθήνα και η Ελλάδα του 4ου αιώνα π.Χ. Η συνοδευτική εικονογράφηση, από τον Jean-Denis Barbié du Bocage23 [αρ. κατ. ΙΙ.8.Α.2], με κατόψεις και απόψεις, είναι ενδεικτική του Νεοκλασικισμού και πιο συγκεκριμένα της ελληνομανίας της εποχής, της τάσης που από τις δεκαετίες του 1760 και 1770 κατέκλυσε τον οπτικό πολιτισμό της Γαλλίας, καθιερώνοντας το «ελληνικό γούστο» (goût grec ή goût à la grecque)24 στις εικαστικές τέχνες και την αισθητική ευρύτερα.
Όσο όμως κι αν από αυτές τις ελληνικές παραστάσεις ελλείπει η νεοελληνική πραγματικότητα, οι φαντα- στικές ελληνικές διηγήσεις και εικόνες του Barthélemy και του Cassas θα δημιουργήσουν το απαραίτη- το υπόστρωμα πάνω στο οποίο θα αναπτυχθεί προοδευτικά ο Φιλελληνισμός.
Οι πουριστικές αρχαιολατρικές προσεγγίσεις στην ελληνική ιστορία θα καθιερώσουν στην ευρωπαϊκή αντίληψη την ιστορικότητα της Ελλάδας25• αυτή θα αποτελέσει το πιο στέρεο επιχείρημα για το ελληνικό αίτημα ελευθερίας. Το ιδεολογικό αυτό σχήμα θα βοηθήσει καθοριστικά και την ελληνική αυτοσυνεί- δηση. Για παράδειγμα, στο επίπεδο του οπτικού πολιτισμού οι επινοημένες εικόνες του Ανάχαρση θα αξιοποιηθούν από τον Ρήγα Φεραίο στην εικονογράφηση – εν είδει τεκμηρίωσης – της Χάρτας του [αρ. κατ. Ι.2.21], με τις ένθετες επιπεδογραφίες του ιστορικών – αρχαίων πάντοτε – τόπων της Ελλάδας.
Επομένως, οι αρχαιολάτρες του Νεοκλασικισμού είναι αυτοί που θα δημιουργήσουν την εικόνα της νε- ώτερης Ελλάδας προεπαναστατικά, σε παρακμή μεν, αλλά με επίγνωση της ιστορικής κληρονομιάς της.
Ο ΡΟΜΑΝΤΙΚΟΙ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ
Οι περιηγητές στα τέλη του 18ου αιώνα προλειαίνουν το έδαφος για να ακολοθήσουν πολλοί περισ- σότεροι στις αρχές του 19ου αιώνα, κατά τις δύο προεπαναστατικές δεκαετίες. Η Ελλάδα ως τόπος ταξιδιού καθίσταται πλέον σχεδόν μόδα26.
Η αρχαιοδιφική έρευνα θα εξακολουθήσει και θα ενταθεί, ομοίως οι σχετικές εκδόσεις πληθαίνουν και οι συγγραφείς τους αποδύονται σε ένα λόγιο παιχνίδι διορθώσεων και συμπληρώσεων των προγενέ- στερων. Από ένα σημείο κι έπειτα, η αρχαιολατρία θα κορεστεί, καθώς όλα τα σωζόμενα αρχαία μνημεία
34 ΑΝΤΙΚΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!