Page 33 - Αντικρίζοντας την Ελευθερία!
P. 33
Ελλάδα»15 [αρ. κατ. Ι.1.1] εστιάζει στον νεοελληνικό βίο και πολιτισμό, πάνοτε βεβαίως συγκριτικά με τον αρχαίο. Και ο κόμης του Choiseul-Gouffier ενδιαφέρεται πρωτίστως να εμπλουτίσει τη συλλογή αρχαιο- τήτων του, αλλά στα πολλαπλά ταξίδια του στην Ελλάδα στρέφει το βλέμμα του και στους συγκαιρινούς τους Έλληνες, έστω ως μορφές παραπληρωματικές και ένδειξη μέτρου στα μνημεία. Οι αρχαιότητες είναι το κυρίως θέμα του δικού του «Γραφικού ταξιδιού στην Ελλάδα» [αρ. κατ. Ι.1.2], αλλά και οι ταπεινοί Νεο- έλληνες βρίσκουν θέση δίπλα στα κατάλοιπα των προγόνων τους. Ο Choiseul-Gouffier θα συλλάβει και ει- καστικά την αρχετυπική εικόνα της υπόδουλης Ελλάδας, δίπλα στα ένδοξα μνημεία, που περιμένει κάποιος να τη βοηθήσει να σπάσει τις αλυσίδες της. Η αλληγορική μορφή της αλυσοδεμένης Ελλάδας θα καταστεί αγαπητό μοτίβο της προεπαναστατικής εικονογραφίας, σε διάφορες παραλλαγές16, μεταξύ άλλων και στο Σάλπισμα Πολεμιστήριον του Κοραή (1801) [πρβλ. αρ. κατ. Πρελούδιο 4].
Βεβαίως, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των αρχαιολατρών βρίσκεται πάντοτε η Αθήνα, διαχρονική «μητέρα των τεχνών και της φιλοσοφίας»17. Η Αθήνα είναι και ο (έστω περιστασιακός) προορισμός του Choiseul-Gouffier, όταν το 1784 ταξιδεύει προς την Κωνσταντινούπολη για να αναλάβει πρεσβευτικά καθήκοντα. Θαύμασε τις αθηναϊκές αρχαιότητες και ανέθεσε στον ζωγράφο της συνοδείας του Louis François Cassas18 να τις αποτυπώσει. Ο Cassas με τη σειρά του βίωσε «ένα όνειρο ανάμεσα σε υπέ- ροχα ερείπια»19 και μας παρέδωσε την πιο λεπτομερή απεικόνιση της προεπαναστατικής Αθήνας20 [αρ. κατ. Ι.1.14], σπάνιο εικαστικό τεκμήριο, καθώς και διάφορες απόψεις με τις αρχαιότητες. Οι ανθρώπινες φιγούρες εκμηδενίζονται από το μεγαλείο των αρχαίων έργων, έστω κι αν βρίσκονται σε ερειπιώδη κα- τάσταση, όπως στην περίπτωση του αδριάνειου υδγραγωγείου στον Λυκαβηττό [αρ. κατ. Ι.1.15]. Ακόμη κι έτσι όμως, οι σύγχρονοί τους Αθηναίοι μπαίνουν στο κάδρο της ιστορίας.
Η αρχαιολατρία αυτών των εκπροσώπων του Διιαφωτισμού και φορέων της αισθητικής του Νεοκλασι- κισμού είναι τόσο έντονη, που φτάνουν να οραματίζονται την Αρχαιότητα, μεταφερόμενοι σε ένα εικονι- κό περιβάλλον, με τα εικονογραφικά μέσα της εποχής.
Έτσι, ο Cassas αποδίδει και εικόνες της Αθήνας πλασματικές. Για παράδειγμα, στην «Φανταστική ανά- πλαση της αρχαίας Αθήνας»21 συνθέτει μία φαντασμαγορική εικόνα της πόλης με αρχαία μνημεία υπαρ- κτά – όπως η Ακρόπολη στο βάθος, το μνημείο του Λυσικράτους και ο Πύργος των Ανέμων αριστερά –
15. Αυγουστίνου 2003, 212 κ.ε.
16. Athanassoglou–Kallmyer 1989, 97, Κουτσογιάννης 2012, Koutsogiannis 2014, 88, αρ. 18, Κουτσογιάννης 2017, 22-26, Κόκκωνας 2018, 95-96, Κου- τσογιάννης 2019, 168, Λαγογιάννη-Γε- ωργακαράκου – Κουτσογιάννης 2019, 368-370, αρ. 2-3.
17. Κουτσογιάννης 2015, 60 κ.ε.
18. Gilet 1994.
19. Λαγογιάννη – Κουτσογιάννης 2015.
20. Koutsogiannis 2014, 112-116 αρ. 38, Κουτσογιάννης 2015, 108-112.
21. Koutsogiannis 2014, 112-116
αρ. 40, Κουτσογιάννης 2015, 112, 116.
Louis-François Cassas
(1756-1827)
Φανταστική ανάπλαση
της αρχαίας Αθήνας Υδατογραφία, 47 x 61,5 εκ. Συλλογή Έργων Τέχνης της Βουλής
Η Αρχαιολατρία ως πρώιμος Φιλελληνισμός 33
