Page 277 - Αντικρίζοντας την Ελευθερία!

Το κειμενικό σώμα των ΑΕΠ, το οποίο είναι εκδεδομένο και διαθέσιμο ψηφιακά,23 αποτελείται από 38 κώδικες και 10.000 λυτά έγγραφα, χρονολογούμενα από την έναρξη του Αγώνα της Ανεξαρτησίας έως την εκλογή του πρώτου «βασιλέα της Ελλάδος» Όθωνα (1821-1832). Με τον αστείρευτο πλούτο του, προσφέρει στον ερευνητή μια μοναδική ευκαιρία να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι τη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στο δημόσιο και το ιδιωτικό, τη μακροϊστορία και τις μικροϊστορίες της Επανάστασης: από τα συνταγματικά κείμενα και τα τοπικά πολιτεύματα, τα έγγραφα που σχετίζονται με τις Εθνοσυνελεύσεις και τις κατά τόπους συνελεύσεις, τις πράξεις του Βουλευτικού και του Εκτελεστικού Σώματος, τα έγγραφα της καποδιστριακής περιόδου από και προς τον Κυβερνήτη κ.ά., μέχρι τις επιστολές των (περισσότερο ή λιγότερο «επώνυμων») ιδιωτών προς τη Διοίκηση για την πορεία των στρατιωτικών επιχειρήσεων, την εξασφάλιση τροφίμων και πολεμοφοδίων, την ίδρυση σχολείων, αλλά και για τις έριδες και τις εκάστοτε ανατροπές ισορροπιών, στα ιστορικά αυτά έγγραφα καταγράφεται με ενάργεια η συγκινητική προσπάθεια του επαναστατημένου έθνους των Ελλήνων να μεταβεί από το καθεστώς της δουλείας και του ετεροκαθορισμού στη συνθήκη της πολιτειότητας - διαδρομή καθόλου αυτονόητη, ευθεία ή αναίμακτη.
Σε ό,τι αφορά το γλωσσικό του ένδυμα, πρόκειται για ένα ετερόκλητο κειμενικό υλικό, κατά βάση όμως επίσημο και θεσμικό. Οι συντάκτες των εγγράφων είναι Φαναριώτες, ιερωμένοι, λόγιοι, γραμματικοί, άνθρωποι μορφωμένοι για τα δεδομένα της εποχής. Παρά το γεγονός ότι η γλώσσα των ΑΕΠ είναι σε μεγάλο βαθμό η λόγια αρχαΐζουσα, στη συνέχεια θα επιχειρήσουμε να καταδείξουμε ότι σε αυτά ενυπάρχουν αρκετά στοιχεία προφορικότητας, καθιστώντας σε γενικές γραμμές το ύφος τους έναν ενδιαφέροντα συμβιβασμό μεταξύ ομιλουμένης και γραφομένης, που σε κάθε περίπτωση διαφοροποιείται από την αυστηρά καθαρολογική τροπή που έλαβε η Ελληνική μετά το 1830. Προφανώς, στην παρούσα μελέτη θα περιοριστούμε σε προκαταρκτικές παρατηρήσεις, που απορρέουν από τη διερεύνηση ενός μικρού υποσυνόλου ενός αχανούς κειμενικού σώματος, η διεξοδική μεταγλωσσική τεκμηρίωση του οποίου απαιτεί συστηματικότερη έρευνα.
Η πλειονότητα των κειμένων των ΑΕΠ ανήκουν στα διάφορα υπο-είδη του διοικητικού-θεσμικού-πολιτικού λόγου (προβουλεύματα, αποφάσεις, πρακτικά συνεδριάσεων, διπλωματικά έγγραφα κ.ο.κ.). Σε αυτά, όπως είναι αναμενόμενο, δεσπόζει το τυπικό (formal) ύφος. Π.χ., στο ψήφισμα 540 του Εκτελεστικού για τον καθορισμό του σχήματος, του χρώματος και των συμβόλων των εθνικών σημαιών (Κόρινθος, 15 Μαρτίου 1822, ΑΕΠ, τόμ. 1, σελ. 322)24 διαβάζουμε την περιγραφή της σημαίας του πολεμικού ναυτικού (και σημερινού εθνικού συμβόλου): «Κατά της μεν διά τα πολεμικά πλοία το εμβαδόν θέλει διαιρείσθαι εις εννέα οριζόντια παραλληλόγραμμα, παραμειβομένων εις αυτά των χρωμάτων λευκού και κυανού· εις την άνω δε προς τα έσω γωνίαν τούτου του εμβαδού θέλει σχηματισθή τετράγωνον κυανόχρουν, διηρημένον εν τω μέσω δι’ ενός σταυρού λευκοχρόου». Στο απόσπασμα συσσωρεύονται λόγια στοιχεία όπως τα επίθετα κυανόχρους και λευκόχρους, η περιφραστική εκφορά του μέλλοντα με το βοηθητικό θέλει + απαρέμφατο ή υποτακτική (αντί
23. Βλ. σχετικά: https://paligenesia. parliament.gr/
24. Στην παρούσα μελέτη οι παραπομπές αντιστοιχούν στους εκδεδομένους τόμους των ΑΕΠ.
Ψήφισμα (αρ. 540) του Εκτελεστικού για τον καθορισμό του σχήματος, του χρώματος και των συμβόλων των εθνικών σημαιών (Κόρινθος, 15 Μαρτίου 1822)
Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τόμ. 1, αρ. 322, έγγραφο, μονόφυλλο [σελ. 322] Βιβλιοθήκη της Βουλής
[αρ. κατ. ΙΙ.2.1]
To γλωσσικό αποτύπωμα της Εθνικής Παλιγγενεσίας 277