Page 43 - Αντικρίζοντας την Ελευθερία!
P. 43
ΠΕΡΙΣΤΥΛΙΟ ΤΗΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ
I.1.2
[Marie-Gabriel-Auguste-Florent comte de Choiseul-Gouffier]
Voyage pittoresque de la Grece, tome premier.
A Paris, M. DCC.LXXII.
A Paris, Rue Férou, No 24, Chez J.-J. BLAISE, De l’Imprimerie de Leblanc, Rue Furstemberg, No 24 Βιβλιοθήκη της Βουλής
Ο ΓΑΛΛΟΣ ΚΟΜΗΣ του Choiseul-Gouffier (1752-1817), λόγιος και συλλέκτης αρχαιοτήτων, μαθήτευσε κοντά στον ελληνιστή αββά Jean-Jacques Barthélemy [αρ. κατ. I.1.3]. Αρχαιολάτρης και ο ίδιος, επεχείρησε το πρώτο ελληνικό ταξίδι του το 1776 και εξέδωσε τις εντυπώσεις του το 1782, όπου περιέλα- βε τον ηπειρωτικό ελλαδικό χώρο και το Αρχιπέλαγος.
Το πλούσια εικονογραφημένο «γραφικό ταξίδι» του, με ύφος γλαφυρό αλλά και τεκμηριωμένο βάσει της αρχαίας γραμματείας, προσφέρει στο ευρωπαϊκό κοινό μία πλήρη εικόνα, κυριολεκτικά και μεταφο- ρικά, του σύγχρονού του ελληνικού κόσμου και της μνημειακής κληρονομιάς του. Τόσο κειμενικά όσο και εικονογραφικά, προβάλλεται πρωτίστως η ελληνική κλασική Αρχαιότητα, ωστόσο παρουσιάζονται και οι Έλληνες που διαβιούν υπό τον οθωμανικό ζυγό και σχολιάζονται οι τρέχουσες ιστορικές εξελίξεις και ζυμώσεις, όπως τα Ορλωφικά. Επομένως, ανάμεσα στα περικαλλή αρχαία μνημεία και ερείπια παρεμ- βάλλονται και οι υπόδουλοι Νεοέλληνες. Κατά τού- το, ο Choiseul-Gouffier συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση του Φιλελληνισμού, μέσω πάντοτε του φίλτρου της Αρχαιότητας, αλλά και της κατ’ αυτοψία γνώσης του σύγχρονού του Ελληνισμού. Μάλιστα, οι ένθερμες φιλελληνικές απόψεις τού δημιορύγησαν πρόβλημα στην ανάληψη των πρεσβευτικών καθη- κόντων του στην Υψηλή Πύλη (1784), με αποτέλεσμα να επιχειρήσει να τις ανασκευάσει εν μέρει. Αργότε- ρα, μετά και από προσωπικές περιπέτειες, λόγω των φιλομοναρχικών πεποιθήσεών του, θα μετριαστεί ο φιλελληνικός οίστρος του.
Η αλληγορική μορφή που κοσμεί την σελίδα τίτλου, σχεδιασμένη από τον Jean Michel Moreau le jeune (1741-1814) και χαραγμένη από τον Charles Nicolas Varin (1741-1812), αποτελεί εμβληματική παράσταση της φιλελληνικής τέχνης. Παρουσιάζει την σκλαβω- μένη Ελλάδα, αλυσοδεμένη, με αρχαιοελληνικό δω-
ρικό ναό στο βάθος και περιβαλλόμενη από μνημεία προς τιμήν των μεγάλων ανδρών της ελληνικής Αρ- χαιότητας, που σχετίζονται με την ελευθερία και την προάσπισή της (Λυκούργος, Μιλτιάδης, Θεμιστοκλής, Αριστείδης, Επαμεινώνδας, Πελοπίδας, Τιμολέων, Δη- μοσθένης, Φωκίων, Φιλοποίμην). Σε μία στήλη δίπλα της είναι χαραγμένο το επιτάφιο επίγραμμα του Σι- μωνίδη για τον Λεωνίδα και τους πεσόντες των Θερ- μοπυλών, ενώ στον βράχο του φόντου μια επιγραφή στα λατινικά (EXORIARE ALIQUIS, Βιργιλίου Αινειάδα, IV.625) καλεί να «εξεγερθεί κάποιος». Αυτή η προσω- ποποίηση της υπόδουλης Ελλάδας έδωσε το μοτίβο για σειρά ανάλογων αλληγορικών παραστάσεων.
Η επιτυχία του έργου οδήγησε τον κόμη του Choiseul- Gouffier στη συνέχιση των περιηγήσεών του (1784- 92), έχοντας στο μεταξύ αναλάβει καθήκοντα πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη. Με βάση αυτές και αναφο- ρικά κυρίως με την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία, εξέδωσε έναν δεύτερο τόμο το 1809, ενώ ο προγραμματισμένος τρίτος (ουσιαστικά, δεύτερο μέ- ρος του δεύτερου τόμου) τυπώθηκε μετά τον θάνατο του συγγραφέα (το 1822, από τον Jean-Denis Barbié du Boacge).
Το πλήθος χαλκογραφημένων χαρτών, απόψεων και αρχιτεκτονικών σχεδίων, φιλοτεχνημένων εξαιρετικά από ομάδα καλλιτεχνών πρώτης γραμμής, όπως οι Jean Baptiste Hilaire (1751-1828) και Louis François Cassas (1756-1827), και από εξειδικευμένους μη- χανικούς, καθώς και από την ομάδα του Barbié du Bocage [αρ. κατ. III.8.Α.2] κατέστησε την έκδοση μνη- μειακή και από αισθητική άποψη.
Η ΑΦΥΠΝΙΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ Από την Αρχαιολατρία στον Φιλελληνισμό 43
